Temel Maddeler
1 — Egemenlik kayıtsız şartsız milletindir. Yönetim şekli, halkın mukadderatını bizzat ve fiili olarak yönetmesi ilkesine dayanır.
2 — Yürütme kuvveti ve yasama yetkisi, milletin tek ve gerçek temsilcisi olan Büyük Millet Meclisi’nde belirir ve toplanır.
3 — Türkiye Devleti, Büyük Millet Meclisi tarafından idare edilir ve hükûmeti «Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükûmeti» adını taşır.
4 — Büyük Millet Meclisi, iller halkınca seçilmiş üyelerden oluşur.
5 — Büyük Millet Meclisi’nin seçimi iki yılda bir yapılır. Seçilen üyelerin üyelik süresi iki yıldır ve yeniden seçilmek mümkündür. Eski Meclis, yeni Meclis toplanıncaya kadar göreve devam eder. Yeni seçimlerin yapılmasına imkân görülmediği takdirde, görev süresi yalnız bir yıl uzatılabilir. Büyük Millet Meclisi üyelerinden her biri, yalnız kendini seçen ilin ayrıca vekili olmayıp aynı zamanda bütün milletin vekilidir.
6 — Büyük Millet Meclisi’nin Genel Kurulu, Kasım başında, davetsiz toplanır.
7 — Şeriat hükümlerinin uygulanması, bütün kanunların yürürlüğe konması, değiştirilmesi, yürürlükten kaldırılması, antlaşma ve barış imzalanması ve vatan savunmasıyla ilgili savaş ilâm gibi temel haklar Büyük Millet Meclisi’ne aittir. Kanun ve tüzüklerin düzenlenmesinde, halk için en yararlı ve zamanın ihtiyacına en elverişli fıkıh ve hukuk hükümleriyle, örf ve âdetler ve teamüller esas olarak alınır. Bakanlar Kurulu’nun görev ve sorumluluğu özel kanunla belirtilir.
8 — Büyük Millet Meclisi, hükûmeti oluşturan bakanlıkları, “özel kanun gereğince seçtiği bakanlar vasıtasıyla yönetir. Meclis, yürütme ile ilgili işlerde bakanlara görev tayin eder; gerekirse bunları değiştirir.
9 — Büyük Millet Meclisi Genel Kurulu tarafından seçilen başkan, bir seçim dönemi süresince Büyük Millet Meclisi Başkanıdır. Bu sıfatla Meclis adına imza atmaya ve Bakanlar Kurulu kararlarını onaylamaya yetkilidir. Bakanlar Kurulu üyeleri içlerinden birini kendilerine başkan seçer. Ancak Büyük Millet Meclisi Başkanı, Bakanlar Kurulu’nun da tabiî başkanıdır.
10 — Kanuni Esasi’nin bu maddelere aykırı düşmeyen hükümleri eskisi gibi yürürlüktedir.
Teşkilat-ı Esasiye ilk anayasamızdır; Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk anayasasıdır. 1921 anayasası olarak da bilinir; 20 Ocak 1921 tarihinde Büyük Millet Meclisi’nde kabul görmüştür. 1921 Anayasası’nın taslağı Mustafa Kemal Atatürk ‘ ün yönlendirmesiyle Bakanlar Kurulu tarafından hazırlanıp Büyük Millet Meclisi’ne sunulmuştur. 24 maddeden oluşan Teşkilat-ı Esasiye Kanunu adını taşıyan Anayasa ile egemenlik ilkesine dayalı yeni bir devlet kurulmuştur. Sadece 24 maddeden oluşan kısa bir anayasa olması sebebiyle anayasa türlerinden “ Çerçeve ve Yumuşak Anayasa “ olarak sınıflandırılmıştır.
Anayasaların türlerinden bahsedeyim isterseniz sizlere;
*Biçimine Göre; Yazılı – Yazısız Anayasa Ayrımı: İngiltere’de yazılı anayasa yoktur.
*Kapsamına Göre; Çerçeve – Kazuistik Anayasa Ayrımı: Eğer bir anayasa genel ifadeler içeriyorsa ve bu ifadelerin boşluklarını kanunlar dolduruyorsa “ Çerçeve Anayasa” oluyor. 1921 Anayasası buna örnektir. Çerçevenin aksine en ufak detaya kadar inmiş anayasaya da “ Kazuistik Anayasa” denir. 1876 Kanuni Esasi, 1924, 1961 ve 1982 Anayasalarına buna örnektir. En kazuistik anayasamız 1982 Anayasasıdır.
*Değiştirilmesi Açısından; Yumuşak – Sert Anayasa Ayrımı: Maddelerinin değiştirilmesi zor olan Sert Anayasadır. Eğer bir anayasa değişimi, kanunun değişimiyle aynı şekilde ise Yumuşak Anayasadır. Bizim tarihimizde 1921 Anayasası yumuşak ve diğerleri serttir.
Not: Biraz üniversite yıllarıma gittim; çok severek dinlediğim konulardı. Elimden geldiğince sizlere anlatmak istedim; en azından genel kültür olur. Bakarsınız bir yerde bilmem kaç bin liralık bir sorunun muhatabı olarak bu konularla ilgili bir soru çıkar da beni anarak cevaplarsınız.
Günün Sözü: Kitap, zekâyı kibarlaştırır. - Cemil MERİÇ
